زانو پرانتزی : علت و درمان آن

شایعترین علت زانوی پرانتزی انحراف قسمت بالایی استخوان درشت نی است که به آن ژنو واروم Genu varum میگویند. در این عارضه تنه استخوان درشت نی به خط محوری بدن نزدیکتر میشود به عبارت دقیقتر هرچه از بالای استخوان درشت نی یا تیبیا به سمت پایین تر میاییم، میبینیم استخوان به خط محوری بدن نزدیکتر شده است. البته گاهی علت زانوی پرانتزی در تغییر شکلی است که در قسمت های پایینی تنه استخوان ران ایجاد میشود.

علائم
 
خمیدگی ساق پا هنگام ایستادن در کودکان بسیار آشکار است. یکی از رایجترین علائم زانو پرانتزی طریقه راه رفتن، غیرطبیعی است. کودکان مبتلا به عارضه پای پرانتزی هیچ تاخیری در زمان راه افتادن ندارند. میزان خمیدگی زانو پرانتزی می‌تواند زیاد باشد و این یک هشدار برای والدین و خانواده ها است. پیچ خوردن یک پا معمولا دربچه ها رایج است ودربچه هایی که دارای پاهای خمیده هستند اتفاق می‌افتد.
زانوی پرانتزی، باعث درد نمی شوند، اما پا پرانتزی در بزرگسالی می‌تواند باعث ناراحتی و درد در لگن، زانو درد و درد مچ پا شود، این مسئله به دلیل فشار غیر طبیعی که روی ساق پای خمیده ایجاد می‌شود، به وجود می آید. اغلب والدین نگرانند که درصورت پایداری این مشکل، کودک در بزرگسالی دچار مشکل شود.

علت ها و دلایل

اکثر کودکان دچار پا پرانتزی به صورت فیزیولوژیک دچار این مشکل می شوند و نیازی به نگرانی درباره شرایط آنها نیست. در اکثر موارد این شرایط بطور خود به خود اصلاح شده و نمی تواند بر توانایی حرکتی کودک تاثیر گذارد. همچنین این مشکل عوارض طولانی مدت برای فرد ایجاد نمی کند.
کودکانی که مشکل زانو پرانتزی آنها شدید باشد، ممکن است در ارتباط با ابتلا به بیماری بلونت مورد معاینه قرار گیرند. این بیماری باعث ایجاد مشکل در رشد استخوان تیبیا یا ناحیه بالای استخوان ساق پا می شود. برای کودکان زیر ۲ سال پزشک احتمالاً نمی تواند ایجاد پای پرانتزی در نتیجه مشکلات فیزیولوژیک را بطور دقیق تشخیص دهد، اما این تشخیص با رسیدن کودک به ۳ سالگی امکان پذیر خواهد بود. در صورتی که شرایط زانو پرانتزی به خودی خود بر طرف نشود، پزشک احتمالاً از عکس رادیولوژی پا به منظور تشخیص ابتلای کودک به بیماری بلونت استفاده نماید.
علاوه بر این، بیماری راشیتیسم نیز می تواند باعث ایجاد شرایط زانو پرانتزی در بین کودکان شود. این بیماری استخوانی می تواند باعث ایجاد ناهنجاری های دیگر نیز در استخوان های فرد شود. راشیتیسم به ندرت در کشورهای توسعه یافته مشاهده می شود، زیرا این بیماری در نتیجه فقر ویتامین دی (D)، کلسیم، و فسفر در رژیم غذایی کودک ایجاد می گردد. بسیاری از مواد غذایی در کشورهای توسعه یافته با این ویتامین ها غنی می شوند تا به این ترتیب اطمینان حاصل شود کودکان و افراد بزرگسال، سطح مناسبی از این ویتامین ها و مواد معدنی را در رژیم غذایی خود مصرف می نمایند.

تشخیص
معاینات و آزمایشات
پزشک اغلب با نگاه کردن به کودک می تواند پای پرانتزی را تشخیص دهد. هنگامی که کودک به پشت خوابیده است، می توان فاصله ی بین زانوهایش را اندازه گیری کرد.
ممکن است برای رد کردن نرمی استخوان، آزمایش خون نیاز باشد.
در موارد زیر از عکسبرداری توسط اشعه X استفاده می شود:
•    سن کودک 3 سال یا بیشتر باشد.
•    قوس پاها در حال تشدید باشد.
•    قوس دو زانو یکسان نباشد.
•    سایر معاینات احتمال بیماری را بدهند.

عوارض

چنانچه درمان زانو پرانتزی بدرستی انجام نپذیرد ، می تواند در طول زمان موجب آرتروز زانو یا لگن شود.

درمان زانوی پرانتزی

در حال حاضر درمان زانوی پرانتزی مادرزادی ضرورتی ندارد، مگر آن که عارضه شدید باشد. بااین حال توصیه می‌شود که کودکان دست کم هر ۶ ماه یک بار برای معاینه به نزد پزشک برده شوند. برای درمان موارد شدید زانوی پرانتزی اقدام‌های زیر انجام می‌شود:
•    به پا کردن کفش مخصوص یا بستن زانوبند طبی یا قالب گچی
•    بدشکلی ملایم را می‌توان با پوشیدن کفش‌های جراحی با بلندی سه و هشت دهم اینچ و دارای میله داخلی بلندی درمان کرد که از کشاله ران شروع می‌شود و بندهای چرمی آن از دور استخوان درشت نی و زانو می‌گذرد.
•    درمان با ورزش و حرکت‌های اصلاحی منظم
o    ماساژ درمانی: ماساژ درمانی غالباً برای کودکانی کاربرد دارد که دچار مشکل زانوی پرانتزی هستند. بهتر است این درمان که شامل حرکت دادن پای بیمار در اطراف می‌شود، توسط متخصصان ماساژ درمانی انجام شود. هدف اصلی این روش کاهش شدت بدشکلی و کمک به رشد استخوان است.
o    تمرین‌های تقویت پا: این روش تمرینی غالباً برای بیمارانی توصیه می‌شود که میزان پرانتزی بودن زانوهای‌شان جزیی است. در این تمرین برای تقویت پا از وزنه استفاده می‌شود و فشار به بخش پایینی زانو وارد می‌شود.
o    یوگا: این ورزش برای بزرگسالان کاربرد بیشتری دارد، چون انجام آن دشوار و مبتنی بر قدرت درک بیمار است. چون هدف یوگا افزایش انعطاف پذیری بدن است، ورزش فوق العاده‌ای برای درمان مشکل زانوی پرانتزی محسوب می‌شود.
o    پیلاتس: اگرچه سودمندی پیلاتس برای درمان عارضه‌ها به اثبات نرسیده است، واقعیت این است که چون پیلاتس برای انعطاف پذیری بدن مفید است، جایگزینی مناسب برای بیماران با زانوی پرانتزی است که تمایلی به انجام یوگا ندارند.
o    ورزش با زانوبند

عمل جراحی
در موارد ی که حالت پرانتزی پا کاملاً برطرف نمی‌شود و یا سن بیمار بالا رفته است و تا کنون درمانی برای وی صورت نگرفته است و در موارد شدید انحراف زانوها که روش های درمانی بدون جراحی موفقیت آمیز نباشند انجام عمل جراحی به عنوان یک گزینه درمانی مطرح می شود. اگر بدشکلی زانوها شدید باشد، آن‌گاه به والدین توصیه می‌شود تا برای اصلاح و رفع کامل پای پرانتزی عمل جراحی را به عنوان یک گزینه درمانی مد نظر قرار دهند.
پرانتزی بودن پاها به دلایل فیزیولوژیک : در موارد نادری ، پرانتزی بودن پای کودکی که به دلایل فیزیولوژیک میباشد ، به خودی خود اصلاح نمی شود. در این صورت با بالا رفتن سن کودک ممکن است ظاهر نامناسب پاها برای خود شخص و خانواده او ناخوشایند باشد. در چنین مواردی که میزان بدشکلی و خمیده بودن پاها شدید باشد می توان با عمل جراحی آن را برطرف نمود.
پرانتزی بودن پاها به علت بیماری بلانت: در صورتی که در کودکان مبتلا به بیماری بلانت ، با وجود استفاده از بریس مخصوص ، خمیدگی پاها پیشرفت کند ، با رسیدن کودک به سن 4 سالگی نیاز به انجام عمل جراحی می باشد. . انجام عمل جراحی می تواند پیشروی روند پرانتزی شدن پاها را متوقف کند و از آسیبی که پرانتزی بودن پاها می تواند به صفحات رشد استخوان ساق پای کودک بزند ، جلوگیری کند. همچنین کودکانی که در سن بالاتر مبتلا به بیماری بلانت می شوند نیز باید برای اصلاح پرانتزی بودن پاها عمل جراحی انجام دهند.
پرانتزی بودن پاها به علت بیماری ریکت : در مورد کودکان مبتلا به بیماری ریکت نیز در صورت درمان نشدن و پیشروی بد شکلی پاها ، با وجود مصرف دارو ، نیاز به انجام عمل جراحی می باشد .
روش انجام جراحی : روش های مختلفی برای درمان پای پرانتزی وجود دارد. این روش ها به دو دسته تقسیم می شوند :
- هدایت رشد استخوانی : در این روش صفحات رشد استخوانی در سمتی از استخوان ساق که رشد طبیعی دارد متوقف می کند با انجام این کار رشد غیر طبیعی استخوان در سمت دیگر ( که رشد بیش از حد دارد) نیز متوقف می شود. بدین ترتیب بعد از انجام عمل با رشد طبیعی پاها ، حالت پرانتزی بودن آن ها اصلاح می شود .
- برش استخوان ساق پا : در این روش استخوان ساق پا ، در قسمت زیر زانو ها ، برش داده می شود و سپس استخوان با استفاده از صفحات و پیچ هایی ( که در قسمت داخلی یا خارجی استخوان قرار داده می شوند) در راستای صحیح قرار داده می شود تا در همین حالت دوباره جوش بخورد.
بعد از انجام عمل جراحی ممکن است پا را گچ کنند تا استخوان پا تا زمان بهبودی و جوش خوردن کامل ثابت بماند. برای چند هفته پس از جراحی نیاز است که بیمار از عصا برای راه رفتن کمک بگیرد و پزشک ، شخص را برای بازیابی توان عضلانی و دامنه حرکتی پاها به فیزیوتراپی ارجاع دهد . پزشک جراح در مورد مدت زمان لازم برای ریکاوری و بازگشت به سطح فعالیت قبلی تمامی اطلاعات لازم را به بیمار می دهد .

درمان زانو درد و مشکلات زانو بدون جراحی...