صدا دادن ( ترق تروق، قرچ قرچ ) زانو : علت و درمان آن

با بالا رفتن سن و یا با گذشت مدت زمانی پس از یک آسیب ممکن است ببینید که زانوی شما کم کم شروع به صدا دادن و تق تق کردن می کند و یا آسیب های غضروفی زانو پیدا کنید. گاهی اوقات شنیدن صدا از زانو همراه با زانو درد است و در موارد دیگری هیچ نشانه یا علامت دیگری همراه با صدا دادن زانو مشاهده نمی شود، در این موارد ممکن است در مواقعی علت صدای زانو به این دلیل باشد که برخی از قسمت های مفصل زانو به درستی در جای خود حرکت نمی کنند و به سایر قسمت های پا فشار وارد می شود و از آن ها در انجام حرکت استفاده می شود.
دلایل بسیاری می تواند برای صدا دادن زانو وجود داشته باشد و در اغلب موارد به سادگی درمان صدا دادن زانو امکان پذیر است .

صدا دادن مکانیکی
بیماران ممکن است با مواردی از صدا دادن مفصل مواجه شوند که در اصطلاح به آن «علائم مکانیکی» گفته می شود. در این حالت فرد ممکن است گاهی اوقات احساس کند که چیزی در داخل مفصل زانو گیر افتاده است و با خم شدن زانو به سمت جلو و عقب صدا می کند. این نوع از علائم مکانیکی اغلب نشانه ای از فرسایش مینیسک یا شل شدن یک تکه از غضروف در داخل مفصل است. پارگی مینیسک زانو یا غضروف شل شده ممکن است باعث ایجاد مشکل در حرکت زانو به سمت جلو و عقب و در نتیجه صدا دادن مفصل زانو و نگرانی فرد شود.
صدای ترق و تروق (صدای شکستگی)
صدای ترق و تروق اصطلاحی است که برای توضیح صدای خرد شدن شنیده شده در هنگام خم شدن زانو به سمت جلو و عقب استفاده می شود. امکان شنیدن این صدا در بین بیماران دارای آسیب دیدگی غضروف همچون افراد مبتلا به نرمی کشکک زانو (کندرو مالاسی) یا در بیماران دارای مشکل فرسایش غضروف همچون افراد مبتلا به آرتروز زانو وجود دارد. بر خلاف صدا دادن مکانیکی که در آن احساس گیر افتادن چیزی در محل زانو وجود دارد، مشکل صدای ترق و تروق یک مشکل جدی تر برای افراد می باشد.
صدای ترق و تروق را می توان ساده تر از شنیدن آن احساس کرد. به این منظور روی لبه یک میز نشسته و زانوهای خود را از میز آویزان کنید. سپس به آرامی زانوی خود را به سمت جلو و عقب خم کنید و کف دست خود را بر روی بخش جلوی زانو قرا دهید. به این ترتیب می توانید احساس ترق و تروق را زیر دست خود احساس کنید.
علت
گاز در گذر زمان در ناحیه‌های اطراف مفصل جمع می‌شود و حباب‌های بسیار کوچکی را در مایع سینوویال تشکیل می‌دهد. بعضی از این حباب‌ها هنگام خم کردن زانو می‌ترکند و رباط‌ ها صدا می‌دهند. این پدیده طبیعی است و همه‌ی ما گاهی تجربه‌اش می‌کنیم.از سوی دیگر، آرتروز به استخوان و غضروف صدمه می‌زند؛ در نتیجه هنگام حرکت دادن مفصل آسیب دیده صدای قرچ قرچ و تق تق شنیده می‌شود.
علل صدای زانو با درد
در ادامه رایج‌ترین علت صدا دادن زانو  توأم با درد زانو را شرح می‌دهیم:
•    پارگی رباط (لیگامان) ـ این بیماری غالباً همزمان با آن نوع آسیب دیدن زانو رخ می‌دهد که در پی آن صدا دادن زانو شنیده می‌شود. پارگی‌ رباط صلیبی قدامی معمولاً باعث صدا دادن زانو می‌شود. به علاوه زانو پس از پارگی رباط زانو (لیگامان) نیز صدا می‌دهد، چون مفصل زانو نمی‌تواند به دلیل آسیب دیدن به شیوه طبیعی حرکت کند.
•    پارگی مینیسک زانو ـ پارگی غضروف زانو صدا دادن آن را به دنبال دارد. پارگی‌ مینیسک زانو به یکباره یا به مرور زمان رخ می‌دهند، بنابراین شروع صدا دادن می‌تواند تدریجی باشد. از آنجایی که مینیسک از مفصل زانو محافظت می‌کند، صدا دادن مفصل زانو می تواند به علت پارگی مینیسک زانو رخ دهد. بسته به شیوه‌ی راه رفتن یا استفاده از زانو این احساس از جا درآمدن و صدا دادن بروز می‌یابد.
•    کشیدگی تاندون ـ در صورتی که رباط‌های (لیگامان‌های) زانو فراتر از دامنه حرکتی طبیعی‌شان کشیده شوند، بیماری کشیدگی تاندون‌ رخ می‌دهد. بیمار تا زمان التیام نیافتن کامل با احساس صدا دادن زانو مواجه خواهد بود.
•    سندرم کندرومالاسی یا نرمی غضروف ـ آسیب‌های ناشی از استفاده مکرر از پا نیز منجر به صدا دادن زانو می‌شوند. زانو در پی‌آمد این بیماری ها معمولاً به نحو مناسبی درون شیار مفصل قرار نمی‌گیرد و در نتیجه زانو صدا می‌دهد و باعث درد و ناراحتی بیمار می‌شود. بیماری نرمی غضروف کشکک بیشترین میزان شیوع را در میان ورزشکارانی دارد که شروع صدا دادن زانو بدون وارد شدن هیچ ضربه‌ای به این مفصل آغاز شده است.
•    استئوآرتریت زانو ـ در نتیجه‌ی فرسوده شدن زانو در گذر زمان، این مفصل به شیوه‌ای حرکت می‌کند که به درد و صدا دادن دامن می‌زند. صدای تق تق زانو گاهی در اثر سایش استخوان‌ها در مفصل به گوش می‌رسد، چون غضروف تحلیل رفته است و دیگر مانند گذشته قادر به حمایت کردن از این ناحیه نیست.
در پاسخ به این سوال که صدای زانو از چیست؟ باید گفت، رایج‌ترین دلیل صدا دادن بدون درد زانو معمولاً به حباب‌های گاز (مانند زمان شکستن بند انگشتان) یا صرفاً به صدای طبیعی حاصل از کشیده شدن رباط‌ها (لیگامان‌ها) و تاندون‌ها هنگام حرکت دادن زانو و چرخاندن آن مربوط می‌شود.


روش های تشخیص
در صورتی که صدا دادن زانو با درد یا ایجاد مشکلات حرکتی همراه باشد، لازم است از خدمات پزشکی به منظور تعیین آسیب دیدگی احتمالی که باعث وارد شدن آسیب به بدن شده، استفاده شود. پزشک در این شرایط می تواند وضعیت زانوی بیمار را بررسی کرده و علت صدا دادن آن را مشخص کند. به این ترتیب پزشک می تواند روش درمانی مناسب برای رفع مشکل را برای بیمار تجویز نماید.
هنگامی که صدا دادن زانو با سایر عوارض جانبی همچون درد یا ورم همراه نباشد، آنگاه احتمالاً نیازی به نگرانی درباره این موضوع نیست. در بسیاری از مواقع، صدا دادن زانو به خاطر آزاد شدن هوای اضافی جمع شده در محل مفصل است. این شرایط همچنین می تواند نشانه ای از تصحیح موقعیت مفصل در هنگام وارد شدن فشار بیش از حد به آن یا ایجاد سایش در محل مفصل باشد. این شرایط مشابه احساس یا صدایی است که در هنگام ترکاندن مفاصل بند انگشت یا سایر مفاصل بدن ایجاد می شود.
برای تعیین اینکه چه شرایطی باعث صدا دادن زانو می شود، پزشک سابقه مشکل بیمار را دریافت کرده و ممکن است سوالات خاص درباره فعالیت های اخیر بیمار از وی بپرسد. در صورتی که صدا دادن زانو در هنگام آسیب دیدگی ایجاد شده باشد، مهم است که این موضوع در هنگام معاینه به اطلاع پزشک رسانده شود. در صورتی که این شرایط با سایر علائم همچون ورم و التهاب زانو همراه باشد، پزشک می تواند با توجه به علائم ایجاد شده مشکل را تشخیص داده و از روش درمانی مناسب برای آن استفاده نماید. ارزیابی های بیشتر در این حالت ممکن است با تهیه عکس رادیولوژی یا اسکن ام آر آی (MRI) از مفصل زانو انجام شود. در بعضی موارد، پزشک ممکن است مقداری از مایع مفصلی را از زانو خارج کرده و آن را برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه ارسال نماید. علاوه بر این پزشک ممکن است از بیمار بخواهد آزمایش خون انجام دهد.

درمان صدای زانو
 

به عنوان اولین معیار، استراحت دادن به مفصل زانو و پرهیز از فعالیت‌هایی که درد یا دیگر علائم بیماری را بدتر می‌کنند از اهمیت به ‌سزایی برخوردار است. برای تورم و درد زانو، ممکن است داروهای ضدالتهابی تجویز شود. تمرینات تقویت کننده زانو و اقداماتِ اصلاحیِ شیوه‌ی زندگی باید به عنوان درمانی دراز مدت برای رفع مشکل صدای تق‌تق زانو مورد توجه قرار بگیرد.
• حفظ وزن مطلوب و انجام تمرینات کم شدت قلبی و تمرینات کششی زانو به منظور پیشگیری از مشکل صدای زانو
• مصرف رژیم غذایی حاوی اسيدهاى چرب اساسى، مواد مغذی حیاتی و پروتئین‌ها، نوشیدن آب فراوان و پرهیز از استعمال دخانیات
• توجه به مکمل های غذایی که به بهبود عملکرد استخوان، مفصل و ماهیچه‌ها کمک می‌کنند.
گذشته از همه‌ی این‌ها، همیشه صدای تق‌تق زانو به معنی وجود مشکلی جدی در زانوهای شما نیست، به ویژه اگر درد حاد، سستی یا قفل شدگی مربوط به زانو نداشته باشید. ولی اگر درد شدید، سستی، قفل شدگی فیزیکی یا تورم مربوط به زانو دارید باید به فیزیوتراپ‌ مراجعه کنید تا سوابق بیماری‌تان به طور کامل ثبت شود و درمان‌ برای شما آغاز گردد.
فیزیوتراپی
هدف از فیزیوتراپی پیشگیری از تضعیف بیشتر ماهیچه‌های اطراف زانو است بنابراین شما باید بار و فشار وارده بر مفصل زانویتان را کاهش دهید. با مراقبت خوب از مفصل زانویتان و استفاده‌ی به‌جا از تکنیک‌های فیزیوتراپی که توسط یک فیزیوتراپ ماهر تجویز می‌شود، می‌توانید صدای تق‌تق زانویتان را درمان کنید، از وقوع دیگر مشکلات زانو پیشگیری نمایید و سال‌های بیشتری را بدون درد فعالیت کنید.
ماساژ
انجام ماساژ، سروتونين را افزایش می‌دهد. سروتونين مانند یک مسکن طبیعی عمل کرده، از میزان اضطراب می‌کاهد و باعث می‌شود بیمار به خواب عمیق برود. هرکس که با فشار بر زانو، مفاصل یا هرجای دیگری از بدن، دست به گریبان است، می‌تواند از اثرات آرامش‌دهنده‌ی ماساژ بهره ببرد.
درمان دستی
انجام درمان دستی هنگام انجام تمرینات ورزشی، عملکرد را بهبود می‌دهد، درد را کاهش می‌دهد و باعث بهبود کارکرد زانو می‌شود.
تمرینات ورزشی
صدای تق‌تق زانو هنگامی رخ می‌دهد که بخش نرمچه‌ی غضروف‌های زانو آسیب‌ دیده باشد. صرف نظر از اینکه دلیل این مشکل تروما(آسیب)، ضعف ماهیچه‌ها یا تغییرات حاد شونده است، تمرینات تقویت زانو می‌تواند شما را قوی کرده و به پیشگیری مشکلاتی مانند صدای تق‌تق مفصل زانو کمک ‌کند. ماهیچه‌های ران، یعنی ماهیچه‌ی چهار سر ران (جلو ران) و ماهیچه‌ی همسترینگ (پشت ران) باید ساختار مناسب و انعطاف پذیری داشته باشند تا از حرکت‌های زانو پشتیبانی کنند و سایش زانو را محدود سازند.
• کار بر روی ماهیچه‌ی چهار سر : انجام تمرینات کششی پا برای صدای تق‌تق زانوها
• کار بر روی ماهیچه‌ی همسترینگ : انجام تمرینات پیچشی پا برای صدای تق‌تق زانوها
• انجام دیگر انواع تمرینات برای صدای تق‌تق زانوها
• انجام تمرین نیمه اسکوات برای صدای تق‌تق زانوها
• تمرینات هوازی که تأثیر کمتری بر روی زانو دارند را انجام دهید. تمریناتی مانند: دوچرخه سواری، رکاب‌زنی ثابت و ورزش‌های آبی همگی گزینه‌های خوبی هستند. اگر نمی‌توانید شنا کنید، تمرینات ایروبیک در آب یا حتی حرکت ساده در استخر می‌تواند به شما کمک کند تا به مشکلات مربوط به صدا دادن زانوها غلبه کنید.
ازن درمانی ازن درمانی تنها درمانی است که به طور هم‌زمان، هم درمان و هم مسمومیت زدایی می‌کند. این روش برای درمان مشکلات مختلف مفاصل به خصوص مفاصل زانوها کاربرد دارد.
روش های درمان جراحی
در بسیاری از آسیب ها و شکستگی های زانو پزشکان برای بازیابی عملکرد زانو نیازمند انجام عمل جراحی هستند – مانند پارگی رباط صلیبی ACL زانو.  جراحی ممکن است به روش آرتروسکوپی و با ابزار های باریک و کوچک و بدون ایجاد برش بزرگ روی زانو  انجام شود. برخی از آسیب های زانو نیازمند انجام جراحی باز هستند چرا که جراح نیازمند داشتن دیدی کامل و باز از زانوی آسیب دیده است.